WistJeDatWoensdag 13 december

 Je zou denken dat een fiets tekenen niet zo moeilijk is. Je weet immers hoe een fiets werkt en hoe die eruitziet. Tijdens het gastcollege van Reint Jan Renes leerden we dat dit niet zo is. Toen aan mensen werd gevraagd of ze een fiets konden tekenen, beweerden ze dat ze dat konden. Maar toen ze daadwerkelijk een fiets moesten tekenen, bleek dat de fietsen die werden getekend nooit zouden kunnen functioneren als fiets.

Zoals je ziet kloppen alle vier de fietsen niet. Zo zijn er problemen met de pedalen en de ketting bij A en B, klopt het frame en de ketting niet bij C en kloppen het frame, de ketting en de pedalen niet bij D. Van de deelnemers gaf A aan dat hij minstens 1 keer per maand fietst, B fietst nooit, C fietst meestal en D fietst bijna nooit.

De mannen en vrouwen in het voorbeeld (her)kennen dus een fiets, maar als ze deze daadwerkelijk ook zonder voorbeeld moeten tekenen missen er belangrijke details. De vrouw die het meest fietst heeft de fiets het best getekend. Dit komt omdat ze door het vele fietsen onbewust de fiets beter leert kennen. Een foutloze tekening zou bijvoorbeeld gemaakt kunnen worden door een fietsenmaker, omdat die persoon perfect weet hoe een fiets in elkaar zit.

Dit fenomeen wordt door psychologen ‘the illusion of explanatory depth’ genoemd. Dit betekent dat mensen de illusie hebben dat ze het kunnen uitleggen, maar dit dus eigenlijk niet kunnen. We verwarren ons vermogen om iets te (her)kennen met ons vermogen om iets ook echt te snappen en te kunnen uitleggen.